Üst Çene Genişletmesi
Çocukken ortodontik tedavi görmenin en büyük avantajı çocukluk çağı doğal büyüme sürecini bilinçli bir şekilde kullanarak oluşabilecek problemleri önlemek ve hatta tedavi edebilmektir. Üst çene genişletme apareyi bize bu amaç için hizmet etmektedir. Aslında üst çene her yaşta genişletilebilir. Yetişkinlerde üst çene genişletmesi sadece cerrahi destekli yapılabiliyor. Bu konuya başka bir yazıda değineceğim. Burdaki konumuz erken yaşta yapılan üst çene genişletme uygulamasıdır.
Üst damak genişletici veya palatal genişletici olarak da bilinen, dar üst çeneyi genişletmek için kullanılan bir ağız içi apareydir. Ağız tavanına yerleştirilir ve çene kemiğinin iki yarısını yavaşça birbirinden ayırarak genişletme işlemini gerçekleştirir.
Damak genişleticiler genellikle çocuklarda kullanılır, ancak gençler ve yetişkinler için de etkili olabilir.
Üst çene genişletme apareyleri, üst çeneyi yavaş yavaş genişleterek çocuğun üst çenesinde daha fazla yer oluşturuyorlar. Bu biraz korkutucu gelebilir, ama işlem hem kolaydır hem de çocuklar bu apareylere kolayca alışmaktadırlar. Üst çene genişletmesinin ana mantığı, üst çenenin iki kemik parçasından oluşmuş olmasıdır. Bu iki parça buluğ çağından sonra yavaş yavaş kaynaşmaya başlıyor. İki kemik parçasının kaynaşmaya başlamadan genişletilmesi kolaydır. Genişletme işlemi bittikten sonra aparey aradakı boşluğun kemikle dolması için bir süre daha kullanılmaya devam ediliyor.
Üst çene genişletmesi yapılan durumları genel olarak özetleyecek olursak:
- Üst çene darlığı (çapraz kapanış) – çocuğun üst çenesi alt çenesinden dar olduğu zaman, üst arka dişler alt arka dişler tarafından kapatılırlar. Aslında olması gereken, üst dişlerin alt dişleri kutu kapağı gibi kapatmasıdır.
- Çapraşıklık – çocuğun daha daimi dişlerinin hepsi sürmeden önce dişler için yeteri kadar yer olup olmayacağını tespit etmek mümkün. İşte bu tespit yapılırsa, üst çene genişletmesi yaparak daha fazla yer elde edilebliir ve dişlerin sürmesi için yer kazanılmış olur.
- Gömük dişler – eğer diş sürememişse ve sürme yolu komşu dişler tarafından kapatılmışsa üst çene genişletmesi yaparak yer kazanılabilir ve diş kendiliğinden sürmeye başlayabilir. Bu durum çoğu zaman göz dişi olarak da adlandırılan köpek dişi için geçerlidir.
Üst çene genişletmesi yapmanın diğer avantajları da daha geniş bir gülüşle sonuçlandığı için estetiğe olumlu katkısı olmakta, bazen üst çeneden çapraşıklıktan dolayı diş çekim ihtiyacını ortadan kaldırmakta ve üst çene genişletmesi ile birlikte burun tabanı da genişlediği için nefes almamız kolaylaşmaktadır.
GENİŞLETME APAREYLERİ NASIL ÇALIŞIR?
Genişletme apareyleri her birey için özel olarak yapılmaktadır. Genellikle üst arka dişlere yapıştırılır. Aparey sağ ve sol iki parçası ve bu parçaları ortada birleştiren vidası vardır. Apareyi aktive etmek için size verilen anahtarla bu vidayı hergün (doktorunuz çevirme sıklığı ve aralığını size anlatacaktır) çevirerek üst çeneyi genişleteceksiniz. Vidayı çevirdiğiniz zaman oluşan hafif kuvvet üst çene kemiğinin iki parçasına etki etmekte ve onları birbirinden uzaklaştırmaktadır. Üst çene yeterinde genişlediği zaman doktorunuz apareyi birkaç ay daha ağızda tutacaktır. Genişletme işlemi bittikten sonra apareyin bir süre daha ağızda tutulmasının amacı, iki üst çene parçası arasında oluşmuş boşluğun kemikle dolmasını beklemektir. Bu şekilde genişlemiş olan üst çene kolayca daralmayacaktır. Genellikle üst çene genişletme apareyleri ağızda 3-6 ay tutulmaktakdır.
Ne Beklemelisiniz
Vida bir tur döndürüldükten sonra hafif diş ve baş ağrısı olabilir. Bu geçici bir durumdur. Aparey ağıza ilk takıldığı zaman konuşma bozukluğu, bol miktarda tükürük salgılanması, yemek yemede zorluk gibi problemlerle karşılaşacaksınız. Dil yeni takılan apareye adapte oldukca çocuğunuz da bu duruma alışacaktır. Genişletme devam ettikçe üst ön keser dişlerin arasında boşluk açılacak, açılan bu boşluk birkaç ayda kendiliğinden kapanacaktır.
